Razglednica iz Ho Ši Mina
Foto: Bin Thiều on Unsplash
Za dugačkim drvenim stolom ponekad se može zateći gospodin Duong Van Ngo kako ispisuje pisma za one koji to, nisu u stanju. Na vijetnamskom, francuskom ili engleskom jeziku, po želji i tako već 27 godina. On je živa legenda ove pošte, bliži se desetoj deceniji života, a svoje usluge naplaćuje pola dolara po ispisanoj strani.
Ipak, najlepši primer francuske kolonijalne arhitekture ogleda se u zdanju nekadašnje Gradske kuće, koja je od 1975. godine preimenovana u Narodni komitet grada. Zauzima severni obod već pominjanog centralnog gradskog trga, građena je pre stotinak godina po uzoru na onu u Parizu. Plato ispred bogato ukrašene fasade i centralnog tornja sa satom, na čijem vrhu vijori zastava Vijetnama, ukrašen je minijaturnom i prijatnom francuskom baštom.
Foto: DEZALB from Pixabay
Nešto južnije, 7 m visok spomenik Ngujen Sin Kungu, oca nacije, poznatijeg pod konspirativnim imenom po kome ovaj širokogrudi grad nosi ime vise od 45 godina. Ho Ši Min, čije telo počiva u svečanoj tami mauzoleja, u prestonici zemlje – Hanoju i jedan od najvećih državnika 20. veka, stoji mirno sa uzidgnutom desnom rukom, kojom pozdravlja sve koje zatekne na trgu.
Državnik neverovatne disidentske biografije, koju je popunio radeći kao seoski učitelj u južnoj kineskoj provinci, ali i kao kuvar na prekokeanskom brodu ploveći do Šangaja, Rio de Žaneira, Bostona, Marseja… U Karlton hotelu u Londonu radio je kao baštovan, konobar, ložač, retušer fotografija, a zatim ga nemirni, slobodoljubivi duh gladan socijalne pravde nosi u Pariz, Moskvu, Hong Kong i ko zna gde sve ne.
Kao lider Komunističke partije i Severnog Vijetnama, svojom skromnošću, harizmom, odlučnošću i strpljivim manevrima generala Đapa, konačno isteruje Francuze iz Vijetnama, a nakon rata u kojem je na teritoriju najistočnije indokineske države bačeno više bombi nego u čitavom Drugom svetskom ratu ukupno (!), i najjača vojna sila sveta morala je da položi oružje i prizna poraz. Nije imao sreće da to i sam doživi jer je u jeku rata, 1969. godine preminuo od bolesti srca.
Foto: Thomas G. from Pixabay
Čitav ambijent srca ovog gradskog megaorganizma, u prepodnevnim časovima neprepoznatljiv je u svojom spokoju. Jedino se po ćoškovima oko trga iza visokih, naboranih, aluminijumskih paravana japanske građevinske firme koja je angažovana na izgradnji podzemne železnice, začuju se brujeći zvuci mašina, uz poneki prasak i to je sve. Na korzou osim poneke grupe turista gotovo i da nema prolaznika. Međutim, kada sa veče spusti na Ho Ši Min i centralni gradski trg se pretvara u večernju scenu koja vrvi od šetača, prodavaca svetlećih đinđuva i igračaka koje se brzo kvare. Tu su i oni koji spremaju vijetnamske palačinke sa kajganom od prepeličjih jaja, pikantnim začinima i pohovanim bananama, koje se peku na malim plinskim rešoima.
Sa najviše zgrade Ho Ši Mina, futurističkog šezdesetospratnog Biteksko (Bitexo) finansijskog centra i otmenog bara na 52. spratu, pogled na grad uzbuđuje i inspiriše. Noću, uz zvuke muzičkog sastava koji izvodi pop hitove svetskog kalibra i koktele neobičnih boja, pogled se gubi između šljaštećih solitera poređanih kao gigantske pločice staklenih domina svuda unaokolo, bulevarima što odmiču ka istoku u pravcu delte strašnog Mekonga, osvetljenih saobraćajnica uz reku Sajgon koja protiče kroz grad, brojnih mostova na njoj i njihovih odsjaja na mirnoj rečnoj površini.
Sa te visine, pravougaoni trgovi podsećaju na džinovske table flipera sa hiljade trepćućih lampica, a granice grada se stapaju sa horizontom. Prosto nemogućim se čini podatak da je pre devedeset godina u njemu živelo 125.000 ljudi, a dinamika njegovog razvoja, naročito ako se uzme u obzir ono što se u njemu odvijalo pre manje od pet decenija, ubrzana je do neshvatljivosti.
Sve je počelo, smatra se, u 4. veku kada su osnovana prva naselja i podizani prvi hramovi na mestu današnjeg grada tokom perioda kada je ovaj deo Jugoistočne Azije, a naročito obližnju deltu Mekonga kontrolisao Funan, mreža moćnih gradova – državica. U 11. veku savez Čampa osniva Baigau, da bi sa dolaskom neprikosnovenih Kmera naseobina promenila ime u Prej Nokor ili ‘Šumski grad’.
Reka Saigon, koja protiče kroz grad kumovaće njegovom imenu, a i francuskim kolonistima bio je dovoljno jasan značaj njegovog geografskog položaja i blizina ušća dvanaeste najduže reke sveta, pa su prestonicu svog velikog Indokineskog carstva smestili baš ovde. A gde je grad danas?
Ho Ši Min godišnje poseti preko 7 miliona stranih turista. Na njihovom spisku mesta koja moraju da posete „pod obavezno“ je najposećeniji muzej grada. Iako se svojim zanimljivim postavkama i tematikom, za pažnju i posetu nadmeću još desetak muzeja, Muzej ratnih posećanja (u slobodnom prevodu sa War Remnants Museum) svakako je najpoznatiji i najzanimljiviji u Hi Ši Minu.
Koliko god uživali u očaravajućoj vijetnamskoj hrani, kupovini začinjenoj cenkanjem ili u pažnji ljubaznih domaćina, njegovo dvorište ispunjeno vojnim avionima, helikopterima, topovima, tenkovima i vitrine sa gorkim svedočanstvima bola, patnje i razaranja, posetioce će – ni krive ni dužne – sačekati kao hladan tuš, kao prašina gurnuta pod tepih, kao davni, u zaborav potisnuti košmar.
Foto: Gonzo Gooner from Wikimedia Commons
Muzej je svoj život otpočeo u zdanju koje je koristila Američka obaveštajna agencija, a naziv prve postavke nazvan je ‘Izložbeni dom zločina Sjedinjenih Država i njenih poslušnika’. Kako je vreme prolazilo, ratne rane zaceljivale i odnosi između Vijetnama i SAD-a polako otopljavali, tako su se menjala i ublažavala imena postavki. Tako danas, svi izloženi eksponati, dokumenta i fotografije odaju počast svima koji su stradali u najdužem ratu koje su SAD vodile u svojoj istoriji. Posetioci se u gluvoj tišini kreću kroz prostorije na nekoliko spratova koje hronološkim redom, kroz izloženo oružje, municiju, dokumenta, geografske karte i fotografije prate tok sukoba. Posebno potresan i šokantan je deo izložbe posvećen „rezultatima“ upotrebe agensa ‘Orandž’, herbicida i deflorianta koje je koristila vojska SAD-a.
Kao „završni udarac“, posetioce u dvorištu pred izlazom čekaju takozvani ‘tigrovi kavezi’, zatvorske ćelije za političke zatvorenike. Nedostojni čoveka, skučeni i mračni, služili su kao mučilišta i pogubilišta protivnicima režimu Južnog Vijetnama.
Slike viđenog u muzeju za čiji ulazak, tek da se zna, treba izdvojiti čitavih, pola evra, ostaće u albumu sećanja koji se nerado vadi iz iz polica na svetlost dana. Među njima su i fotografije „Napalm devojčice“ i „Sajgonska egzekucija“, oko kojih se vrti jedan čitav košmarni univerzum.
Sa novim jutrom, kada je metropola već odavno na nogama, najživlje je na trgovačkoj pozornici grada i jednom od njegovih simbola – velikoj Ben Tan (Bén Thánh) pijaci. Iz ptičje perspektive ona izgleda kao ostrvo okruženo rekama saobraćajnica. Sačuvala je svoj autentični indokineski izgled i šarm uprkos artiljerijskim nasrtajima, modernizaciji trgovačke prestonice zemlje i nekoliko kozmetičkih promena na samoj pijaci. Pod njenim purpurnim krovovima svakodnevno se odvija bitka prodavaca da se što pre reše najrazličitije moguće robe, sa jedne strane, i onih koji bi, sa druge strane, da je kupe po što je moguće nižoj ceni.
Foto: Tuan Hung Nguyen from Pixabay
Jezikom cenkanja – svojevrsnim pijačnim esperantom govore i turisti, a naročito prodavci. Oni turisti koji koji ga ne govore i ne razumeju, moraće da plate njegovo neznanje kupovinom proizvoda po nekoliko puta većim cenama. A na Ben Tanu ima svega, od suvenira svih materijala, veličina i boja, preko tekstila, nakita, proizvoda od plastike, nakita i naravno, ribe, voća i povrća.
Kroz jednu od brojnih kapija koje su obeležene rednim brojevima radi lakšeg snalaženja, sa njene severne strane stiže se do carstva magične vijetnamske kuhinje. U ovom sektoru nema cenkanja, cene su jasno određene i istaknute i za svega 60.000 donga (dong – vijetnamska valuta), što iznosi oko dva američka dolara može se pristojno doručkovati ili ručati obilna porcija neke od proslavljenih supa, rezanaca, jela sa roštilja ili nekih drugih gastronomskih čuda kojima samo lokalci znaju ime…
Autobus ispred kapije sa brojem 23 već je stigao, a posada sastavljena od vodiča, vozača i njegovog pomoćnika strpljivo čekaju da se okupe svi putnici grupe koja je stigla iz zemlje gde je tog jutra sneg, koji njih trojica nikad nisu videli svojim očima, zavejao gotovo sve saobraćajnice u zemlji. Za sat i po, putnici koji će jedni drugima pokazivati kupljene stvari dok će se drugi praviti da ih to zaista zanima, iskrcaće se u luku odakle brodići počinju plovidbu deltom zastrašujuće velikog, ali pitomog Mekonga.
Autor teksta: Aleksandar Mikić
7. novembar 2024.
Sa uživanjem sam pročitala članak. Naslućuje se duša pisca i njegov doživljaj sredine koja mu se sviđa i koju poštuje